قاری امجد که بامداد روز پنجشنبه در عملیات نیروهای امنیتی پاکستان در نزدیکی مرز افغانستان کشته شد، دومین فرد بعد از نور ولی محسود، رهبر تحریک طالبان پاکستان بود.
وحید پیمان، روزنامه‌نگار در این گزارش به پیشینه و نقش این فرمانده در ساختار گروه تی‌تی‌پی پرداخته است.
در ساختار تحریک طالبان پاکستان، قاری امجد یکی از چهره‌های شناخته‌شده و معاون پیشین رهبر طالبان پاکستان بود. ارتش پاکستان گفته است که او رئیس شورای رهبری این گروه را بر عهده داشت.
در منابع متعدد به ویژه اردو زبان از او با نام تشکیلاتی «مفتی مزاحم» یاد شده و در اسناد تحریم دولت امریکا، نام اصلی او «مفتی حضرت دروجی» درج شده و دو نام دیگر، یعنی «قاری امجد» و «مفتی مزاحم»، به‌عنوان نام‌های مستعار او ثبت گردیده است.
بر بنیاد داده‌های «نهاد پژوهشی پروژه مقابله با افراط‌گرایی»، این فرمانده تی‌تی‌پی در هفدهم اپریل سال ۱۹۷۹ در منطقه سمر باغ، ولسوالی لور دیر در ایالت خیبرپختونخوا زاده شده و اقامتگاهش در سال ۲۰۲۲ در ولسوالی دانگام ولایت کنر افغانستان ثبت شده است.
این منبع افزوده که او شهروند پاکستان و از فرماندهان بلندپایه تحریک طالبان پاکستان بوده است.
امریکا قاری امجد را در نوامبر ۲۰۲۲ در فهرست تروریست‌های بین‌المللی قرار داد و وزارت خزانه‌داری امریکا و نشریات رسمی دولتی ایالات متحده در سال ۲۰۲۳ چند نام متفاوت از جمله مفتی حضرت دروجی، قاری امجد و مفتی مزاحم را برای او ثبت کرده‌اند.
جایگاه مفتی امجد در تحریک طالبان پاکستان
تحریک طالبان پاکستانی از اواخر ۲۰۰۷ به‌صورت ائتلافی از چندین گروه قبیله‌ای و غیرقبیله‌ای شکل گرفت. قاری امجد در سال‌های اخیر تا سطح «نایب امیر/معاون امیر» ارتقا یافت و از چهره‌های اثرگذار این گروه شبه‌نظامی به شمار می‌رفت.
رسانه‌های پاکستان نوشتند که قاری امجد وزیر دفاع خودخوانده تی‌تی‌پی بوده است.
گزارش‌های تحلیلی «سنتر فور کامبتینگ تروریسم» در وست‌پوینت و انستیتوت صلح امریکا به روند تحول تی‌تی‌پی، شبکه‌های هم‌پیمان با طالبان افغانستان و القاعده، و بازخیزی این گروه پس از ۲۰۲۱ پرداخته‌اند؛ در این چارچوب، معاونان امیر، از جمله قاری امجد، نقش کانونی در تعیین راهبرد، سازمان‌دهی عملیات و هدایت شاخه‌ها در مناطق دیر، سوات، باجور و… داشته است.
نهاد پژوهشی پروژه مقابله با افراط‌گرایی با استناد به گزارش شورای امنیت سازمان ملل و منابع دیگر، نوشت که رهبری تحریک طالبان پاکستان در دست نور ولی محسود بوده و افرادی چون قاری امجد، عمر خالد خراسانی و مولوی فقیر محمد به‌عنوان معاونان او در سطوح بلند رهبری فعالیت داشته‌اند. در این گزارش، گستره نفوذ قاری امجد و پیوندهای فکری او با شبکه‌های دیوبندی و جهادی، از جمله نزدیکی تاریخی با طالبان افغانستان و القاعده، به‌گونه مستند ذکر شده است.
قرار گرفتن نام قاری امجد در فهرست تروریست‌های بین‌المللی
در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۲، تحریک طالبان پاکستان پایان آتش‌بس با دولت این کشور را اعلام کرد و از اعضای خود خواست تا دوباره حملات تلافی‌جویانه را آغاز کنند. با پایان آتش‌بس، موجی از حملات تی‌تی‌پی در پاکستان به ویژه در ایالت ناآرام خیبرپختونخوا آغاز شد.
به دلیل جایگاه قاری امجد در رهبری تی‌تی‌پی، بیانیه‌های اصلی این گروه در آن زمان با نقش و نام او منتشر می‌شد و در پی همین تحولات، نام او در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۲ در فهرست تحریم‌های تروریستی امریکا درج شد.
وزارت خزانه‌داری امریکا نام او را در فهرست تحریم‌های مالی ثبت کرد. بر اساس اعلام رسمی در نشریه فدرال، نام قاری امجد
حضو همراه با چند تن از رهبران القاعده در شبه‌قاره هند درج شده و در ۱۹ اپریل ۲۰۲۳، فهرست نام‌های مستعار او به‌روز شده است.
در گزارش‌های میدانی و پژوهشی، مناطق دیر، سوات و باجور از مهم‌ترین حوزه‌های فعالیت شاخه‌ها و فرماندهان تحریک طالبان پاکستان دانسته شده‌اند.
حضور قاری امجد در افغانستان
بر اساس اعلام ارتش پاکستان، قاری امجد در منطقه باجور، در نزدیکی مرز افغانستان کشته شده است.
ارتش پاکستان در بیانیه‌ای نوشت که در شب ۲۹ تا ۳۰ اکتبر ۲۰۲۵، نیروهای امنیتی در منطقه باجور تحرکات گروهی از تحریک طالبان پاکستانی را که در تلاش بودند از مرز پاکستان و افغانستان نفوذ کنند، شناسایی کردند.
ارتش گفته که او در افغانستان حضور داشت و فعالانه در انجام فعالیت‌های تروریستی متعدد در داخل پاکستان نقش داشت.
«افغانستان پناهگاه تی‌تی‌پی»
ارتش پاکستان گفت که رهبری تحریک طالبان پاکستانی در حالی که در افغانستان مستقر است، تلاش‌های نفوذ به پاکستان را هدایت می‌کند.
ارتش از اداره طالبان افغان خواسته است اقدامات ملموسی اتخاذ کند تا اطمینان حاصل شود که خاک افغانستان توسط افراد تی‌تی‌پی برای انجام حملات تروریستی علیه پاکستان استفاده نشود.
ارتش گفته است حضور تی‌تی‌پی در افغانستان، موضع اسلام‌آباد را تأیید می‌کند که خاک افغانستان به‌طور مداوم به عنوان پناهگاه امن تی‌تی‌پی علیه پاکستان استفاده می‌شود.
مذاکرات استانبول
فرمانده ارشد تی‌تی‌پی درحالی کشته شد که هیئت‌های طالبان افغان و پاکستان پس از سه روز مذاکرات بی‌نتیجه در استانبول، گفت‌وگوها را از سر می‌گیرند.
یکی از موضوعاتی کلیدی که گره کور مذاکرات استانبول محسوب می‌شود، حضور تحریک طالبان پاکستان در افغانستان است. پاکستان از طالبان افغان خواسته است تی‌تی‌پی را گروه تروریستی اعلام کند، این گروه را از افغانستان بیرون و جلو حملات آن را از داخل افغانستان بگیرد.