در هیاهوی رقابتهای شهرداری نیویارک، زنی آرام و کمحرف در کنار نامزد پیشتاز ایستاده است. راما دواجی، همسر زهران ممدانی، با سکوت خود داستانی بلندتر از فریاد روایت میکند. حضور خاموش او به چشم بسیاری همانقدر پرمعناست که رساترین شعارهای سیاسی.
با اوج گرفتن کارزار انتخاباتی زهران ممدانی، نگاه رسانهها به سوی این حضور بیکلام جلب شده است. راما نه در تجمعات انتخاباتی سخنرانی میکند، نه در برنامههای تلویزیونی کنار همسرش ظاهر میشود و نه گفتوگوهای مفصل با مجلهها و روزنامهها انجام میدهد.
صفحه اینستاگرام او نیز از زندگی مشترک شان جز یک اشاره گذرا حکایتی نمیکند؛ تنها در روز انتخابات مقدماتی، راما با انتشار چند عکس دو نفره نوشت: «از این بیشتر نمیتوانستم به کسی افتخار کنم» و همان یک بار پیروزی همسرش را به این طریق جشن گرفت. اما پشت این سکوت ظاهری، هنرمند فعالی اجتماعی نهفته است.
به نوشته مجله تایم، دواجی که یک تصویرگر و انیماتور است، طی سالها مجموعهآثاری عمیقاً شخصی و در عین حال سیاسی خلق کرده که ریشه در روایتهای مهاجرت و آوارگی دارد. اکنون که ممدانی در آستانه رقم زدن فصلی نو در سیاست نیویارک است، نقش راما نیز اهمیتی تاریخی یافته است؛ اگر همسرش پیروز شود، او نخستین عضو نسل زد خواهد بود که به عنوان بانوی اول شهر نیویارک قدم به «عمارت گریسی» میگذارد.
زندگی و مسیر هنری
به گزارش سیانان، راما دواجی در سال ۱۹۹۷ در هیوستون تگزاس در خانوادهای سوریتبار به دنیا آمد و کودکی خود را تا ۹ سالگی در امریکا گذراند. سپس به همراه خانواده به دبی نقلمکان کرد و سالهای نوجوانی خود را در آنجا سپری کرد.
شور و شوق برای هنر، او را به تحصیل در این عرصه کشاند؛ مدتی در دانشگاه ویرجینیا کامنولث دانشجوی هنر بود و سپس به پردیس ریچموند همین دانشگاه منتقل شد و سرانجام مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته تصویرسازی از دانشگاه هنرهای تجسمی نیویارک دریافت کرد.
دواجی به سرعت در دنیای هنر برای خود جایگاهی یافت و آثارش در رسانهها و محافل هنری بینالمللی ارائه شد. بخش عمدهای از کارهای دواجی بر فرهنگ خاورمیانه با تاکید بر «عدالت اجتماعی» و حقوق زنان متمرکز است. او در مصاحبه با مجله یانگ، هنر خود را بازتاب تجربههای زیسته و دغدغههایش توصیف کرده و گفته است که آثار را «برای افرادی خلق میکنم که به چیزهایی که من اهمیت میدهم اهمیت میدهند».
براساس این مصاحبه، در سالهای اخیر، وقایع دردناک جهان اسلام و عرب الهامبخش بسیاری از آثار او بوده است. از ثبت مصائب مردم غزه در خلال جنگ ۲۰۲۳ گرفته تا تصویرگری حمایتگرانه از قربانیان جنگ داخلی سودان؛ دواجی با قلمش «صدای بیصدایان شده است».
به نوشته مجله تایم، طیف موضوعی آثار او گسترده است: از به تصویر کشیدن لحظههای سادهای چون کتابخواندن و موسیقی نواختن زنان، تا طرحهای گویایی درباره خیزش زنان علیه استبداد و روایت رنجهای سرزمینهایی چون یمن و فلسطین. زبان تصویری منحصربهفرد او که اغلب در قالب طرحهای سیاه و سفید ظاهر میشود، قصههایی را بازگو میکند که کمتر شنیده شدهاند و بدینسان پلی میزند میان دلهای دورافتاده و نگاه جهان.
از تجلیل عشق در مترو تا کارزار انتخاباتی شهرداری
آشنایی راما با زهران ممدانی، سیاستمدار ۳۳ ساله مسلمان شیعه اهل کویینز نیویارک که خود را دموکرات سوسیالیست مینامد، به شکلی مدرن رقم خورد. به گزارش سیانان، زهران و راما سال ۲۰۲۱ در یک اپلیکیشن همسریابی (Hinge) با هم آشنا شدند. ممدانی که در آن زمان تازه به مجلس ایالتی نیویارک راه یافته بود، در اولین قرار حضوری، راما را به یک کافه یمنی در بروکلین دعوت کرد و سپس در پارکی به گپوگفت پرداختند.
در قرار دوم، او معشوقش را به گردش در محله آستوریای کوینز، حوزه انتخابیه خود، برد تا از نزدیک با دنیای کاریاش آشنا شود. چند سال بعد در اکتبر ۲۰۲۴ نامزدی خود را جشن گرفتند و تنها چند روز پس از اعلام این خبر، ممدانی رسماً کارزار انتخاباتی خود برای شهرداری نیویارک را آغاز کرد. این زوج مراسم نکاح خصوصیشان را در دبی برگزار کردند و سرانجام در فبروری ۲۰۲۵ طی یک مراسم مدنی ساده در دفتر شهرداری نیویارک پیمان زناشویی بستند.
به نوشته مجله تایم، زهران و راما بهجای برپایی جشنی پرزرقوبرق، سادگی و صمیمیت را برگزیدند: راما با لباس سپید عروسی و دستهگل در دست، بدون همراهان مرسوم، دست در دست زهران سوار مترو شد تا به دفتر ثبت ازدواج در منهتن بروند و در کمال فروتنی سوگند ازدواج یاد کنند. آن روز یک دوست عکاس صمیمی، تنها همراهشان بود که لحظههای ناب شادیشان را ثبت کرد.
ورود به رقابت شهرداری، زندگی خصوصیشان را زیر نورافکن برد و راما در معرض توجه عمومی قرار گرفت. روزنامه نیویارکپست تیتر جنجالی زد: «رقیب سوسیالیست شهرداری نیویارک مخفیانه در مراسمی مجلل در دبی ازدواج کرد». در پاسخ، ممدانی عکسهای مراسم ساده عقدشان در تالار شهر را منتشر کرد و نوشت: «راما فقط همسر من نیست؛ او یک هنرمند شگفتانگیز است که شایسته است با هویت مستقل خودش شناخته شود».
به گزارش سیانان، در مدت نزدیک به یک سال کمپین شهرداری، راما یکی از اصلیترین پشتیبانان ممدانی بوده؛ خستگیها را با لبخندی از یاد او میبرد و ایدههای خلاقانهاش را برای پیشبرد اهداف کمپین به کار میگیرد.
گرچه راما تعمداً از کانون توجه دوری میکند، اما در لحظات سرنوشتساز کنار همسرش حاضر بوده است. او زهران را هنگام رایدادن در انتخابات مقدماتی همراهی کرد؛ همان روزی که بسیاری هنوز شانس پیروزی او بر رقیبی چون اندرو کومو، فرماندار سابق، را اندک میدانستند. شب اعلام نتایج، وقتی ممدانی بر صحنه پیروزی دست همسرش را بوسید و از او قدردانی کرد، راما در سکوتی افتخارآمیز کنارش ایستاده بود.
در ادامه رقابت، هر جا حضور او نیاز بود بیهیاهو حاضر شد. از پشت صحنه برنامه تلویزیونی «دیلی شو» که ممدانی به عنوان میهمان در آن شرکت کرد تا گردهمایی عظیم حامیان در استادیوم فارستهیلز کوینز (با بیش از ده هزار تماشاگر و حضور چهرههایی چون الکساندریا کورتز و برنی سندرز)؛ راما بی آنکه در مرکز توجه باشد در گوشهای از قاب حضور داشت. به گفته خبرنگار سیانان، راما تمایلی به جنجال رسانهای ندارد و طی تمام مدت کارزار از گفتوگو با خبرنگاران پرهیز کرده است: این گزیر آگاهانه برای «در پسزمینه ماندن» شیوهای است که راما برگزیده تا به جای شعار دادن، با عمل و هنر خود اثر بگذارد.
قدرت سکوت
به طور سنتی انتظار میرود همسران سیاستمداران در نقش همراهانی فعال ظاهر شوند: در مراسم رسمی حضور یابند، از برنامههای همسرشان حمایت کنند و نظرات بحثبرانگیز خود را کمتر علنی سازند. راما دواجی اما این کلیشهها را کنار زده است. او به جای تکرار حرفهای دیگران، پیام خود را در سکوت و از طریق هنر میزند. طرحهای سیاهوسفید او که زنان خاورمیانه، گرسنگی جانکاه در غزه و پرچم فلسطین را به تصویر میکشند، بیپرده بیانگر باورهای او هستند.
سیانان در گزارشی که درباره زندگی راما دواجی منتشر کرده، نوشته است که صدای هنری راما در امتداد مواضع سیاسی همسرش نیز قرار میگیرد و همآوا با انتقادهای صریح ممدانی از جنگ غزه و سیاستهای حکومت اسرائیل پیش میرود. به گفته کارشناسان، فعالیتهای هنری و اجتماعی راما عملاً مکمل و تقویتکننده جنبش سیاسی همسرش شده است، نه مانعی بر سر راه آن.
خود راما نیز معتقد است که نباید در برابر بیعدالتی خاموش ماند. او در مصاحبهای گفت هنر را وقف بازتاب دردها و دغدغههایی میکند که برایش مهم هستند و تاکید کرد: «در زمانی که بسیاری از ترس، به حاشیه رانده شده و خاموش شدهاند، تنها کاری که از دست من برمیآید این است که با صدای خودم درباره آنچه در امریکا، فلسطین و سوریه میگذرد تا حد توان فریاد بزنم.»
بسیاریها میگویند، سکوت راما دواجی سکوت ضعف یا بیتفاوتی نیست، بلکه انتخابی است آگاهانه که از باور عمیق او به قدرت عمل و هنر سرچشمه میگیرد. او نشان داده است که حتی در خاموشی نیز میتوان طنین صدایی رساتر از هر شعار را ایجاد کرد. راما با همین حضور آرام و بیادعا، به یکی از چهرههای پشتصحنه تاثیرگذار در کمپین ممدانی بدل شده است؛ حضوری که به اندازه بلندترین شعارهای سیاسی پیام و نیرو در خود دارد.
به گفته یکی از کاربران رسانههای اجتماعی، «نگاهها و لبخندهای پرمعنای او، بیآنکه کلمهای بر زبان آورد، سخن میگوید؛ سکوتی که به زبان هنر ترجمه شده و طنین آن تا دوردستها شنیده میشود.»