مقام‌های سازمان‌های مددرسان روز دوشنبه اعلام کردند که کاهش بودجه برای افغانستان، به‌ویژه پس از قطع کمک‌های امریکا، عملیات کمک‌رسانی به زلزله‌زدگان شرق افغانستان را دشوار کرده است.
این در حالی است که ده‌ها کلینیک در اثر قطع کمک‌ها بسته شده و یک چرخبال بخش صحت از کار افتاده است.
زمین‌لرزه‌ای به بزرگی شش که نیمه‌شب یکشنبه رخ داد، روستاها را ویران کرد، جان دستکم ۸۰۰ نفر را گرفت و بیش از ۲۸۰۰ نفر را در مناطق کوهستانی دورافتاده زخمی کرد.
رویترز گزارش داد که اکنون سازمان‌های کمک‌رسان با بودجه‌ای بسیار محدودتر از گذشته و اقتصادی در بحران، وظیفه دشواری برای نجات هزاران نفر در پیش دارند. نهادهای ارائه‌دهنده خدمات عامه در اداره طالبان نیز نسبت به ارتش و نهادهای مذهبی بودجه کمتری دارند و سیاست‌های سختگیرانه طالبان در برابر زنان نیز بر عملیات کمک‌رسانی تاثیر می‌گذارد.
کیت کری، معاون دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل در افغانستان گفته است:
«امسال، عملیات کمک‌رسانی به‌شدت تحت تاثیر کاهش بودجه قرار گرفته است».
به گفته این مقام سازمان ملل، «شمار کارمندانی که اکنون در میدان داریم، بسیار کمتر از شش ماه پیش است.»
این سومین زمین‌لرزه مرگبار بزرگ از زمان به‌قدرت‌رسیدن طالبان در اسد ۱۴۰۰ است.
همزمان افغانستان از جنگ، خشکسالی، سیلاب‌ها، اخراج بیش از ۲ میلیون افغان از کشورهای همسایه و سیاست‌های ضدحقوق بشری طالبان رنج می‌برد.
تصمیم دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور ایالات متحده امریکا برای کاهش بودجه آژانس توسعه بین‌المللی امریکا تاثیر بزرگی بر عملیات‌های مددرسانی بر افغانستان گذاشت. ترامپ کمک‌های خارجی امریکا را هزینه‌های «بیهوده» می‌داند و دستور حذف آنان را داده است.
رویترز نوشت که حتی پیش از به قدرت رسیدن ترامپ نیز کمک‌های خارجی به افغانستان در حال کاهش بود. چندین بحران بین‌المللی دیگر مثل جنگ مرگبار در غزه، اوکراین و سودان باعث شده که توجه به بحران افغانستان در اولویت دولت‌ها نباشد.
نارضایتی کشورهای کمک‌کننده از سیاست‌های ضدحقوق بشری طالبان نیز یکی از عوامل مهم کاهش توجه جهان به کمک به افغانستان است. طالبان فعالیت کارمندان زن در نهادهای بشردوستانه بین‌المللی را رسما ممنوع کرده است. در ماه‌های گذشته حتی کارمندان زن سازمان ملل تهدید به مرگ شده اند.
با این حال، طالبان تاکید دارد که کمک‌های بین‌المللی مشروط به رعایت حقوق بشر در افغانستان نشود. وزیر خارجه این گروه این نگاه جهان به ویژه کشورهای غربی را «درهم آمیختن سیاست و کمک‌های امدادی» توصیف کرده است.
کمک‌های بشردوستانه به افغانستان امسال به ۷۶۷ میلیون دالر کاهش یافت؛ در سال ۲۰۲۲ این کمک‌ها ۳.۸ میلیارد دالر بود.
کیت کری می‌گوید: «تاثیر این کاهش بودجه در بحران اخیر به‌روشنی دیده می‌شود.» به گفته او، «اکنون، نظام فرسوده صحی افغانستان باید به هزاران زخمی زلزله اخیر رسیدگی کند.»
آمار سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که امسال ۴۴ کلینیک صحی در ننگرهار و کنر به‌دلیل کاهش کمک‌های امریکا متوقف یا تعطیل شده‌اند.
نبود چرخبال
معاون دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل گفت: «در گذشته یک چرخبال، تیم‌های پزشکی و تدارکات را به روستاهای دورافتاده می‌برد، اما کاهش بودجه برنامه جهانی غذا باعث شد این هلیکوپتر از استفاده خارج شود.»
طالبان از جامعه جهانی خواسته است که کمک‌های بشردوستانه به افغانستان را افزایش دهد.
عبدالرحمن حبیب، سخنگوی وزارت اقتصاد طالبان به رویترز گفت: «حمایت جامعه جهانی حیاتی است.» او گفت کمک‌های غذایی، خدمات درمانی، کمک به بی‌جاشدگان و مردم آسیب‌دیده از تغییرات اقلیمی کاهش یافته است.
افغانستان بعد از ورود طالبان به کابل در اسد به انزوا رفت. اکنون، چهار سال پس از تسلط دوباره طالبان روسیه تنها کشوری است که حکومت این گروه را به رسمیت می‌شناسد. هنوز رهبران طالبان تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار دارند. این تحریم‌ها بخش بانکی افغانستان را فلج کرده است و ایالات متحده امریکا میلیاردها دالر از دارایی‌های بانک مرکزی افغانستان را مسدود کرده است.
طالبان بودجه سالانه خود را به طور رسمی اعلام نکرده است. رسانه‌ها به آمار بودجه ملی دسترسی ندارند و معلوم نیست بخش‌هایی مثل صحت و رسیدگی به حوادث چقدر بودجه سالانه دارند.
بانک جهانی در ماه اپریل اعلام کرد که طالبان درآمد مالیاتی نسبتا قوی دارد، اما این درآمد برای جبران سقوط فعالیت‌های بشردوستانه در اثر قطع کمک‌های خارجی کافی نیست.
قطع کمک‌های جهانی تنها مشکل بخش صحت و امداد در افغانستان نیست.
سازمان ملل متحد و نهادهای خیریه باید با مجموعه‌ای از قوانین سختگیرانه طالبان کنار بیایند؛ مثلا زنان حق ندارند در نهادهای مددرسان خارجی و داخلی کار کنند. طالبان مکتب‌های بالاتر از صنف شش و دانشگاه‌ها را به‌روی زنان بسته و جلو گشت‌وگذار آزادانه زنان -بدون محرم- را می‌گیرد.
شیرین ابراهیم از کمیته نجات بین‌المللی در افغانستان روز دوشنبه گفت: «کاهش بودجه روند رسیدگی به زلزله‌زدگان را کند کرده است.»
خانم ابراهیم افزود: «اگرچه توانسته‌ایم سریع عمل کنیم، اما به‌شدت نگرانیم که این فاجعه روی کل عملیات امدادرسانی در افغانستان فشار مضاعف وارد کند.»