جان لی اندرسون، روزنامه‌نگار و نویسنده امریکایی، در کتاب جدیدش با نام «باختن جنگ؛ صعود و سقوط طالبان» روایتی از افغانستان از پیش از ۱۱ سپتامبر تا امروز را ارائه داده است.
او با ۴۰ سال سابقه پوشش تحولات افغانستان، می‌گوید «افغانستان هرگز بدون خونریزی وارد مرحله جدیدی نشده است.»
روزنامه گاردین برش‌هایی از کتاب تازه جان لی اندرسون را منتشر کرده است که ۲۰ سال حضور امریکا، پایان پر هرج‌ومرج آن و بازگشت طالبان را روایت می‌کند. او به همین دلیل نام کتاب را «باختن جنگ» انتخاب کرده است.
در مقدمه کتاب جدیدش نوشته است: «ماموریت امریکا و متحدانش در افغانستان نسبتا موفق بود. طالبان و القاعده به کوه‌ها فرار کردند و یک نظام فرمانبر غرب جایگزین شد.»
با این‌حال اندرسون انتقاد می‌کند که امریکا و غرب «هرگز واقعا وارد افغانستان نشدند. به همین دلیل تلاش‌شان به شکست محکوم شد.»
آقای اندرسون در بخشی از کتابش با درنظرداشت حاکمیت مجدد طالبان بر افغانستان پرسشی را در مورد تفاوت و تشابه طالبان امروزی با طالبان گذشته مطرح کرده است: «این همان طالبان قدیمی است یا جدید؟ ما واقعا نمی‌دانستیم.» او نوشته است: «در اولین نشانه‌هایی که از آنجا رسید، همکاران ما مردانی را دیدند که لباس‌های معمولی قندهاری یعنی شلوار و پیراهن سنتی پوشیده بودند، و گروه دیگری از طالبان را که لباس نیروهای ویژه امریکایی را به تن داشتند.»
او ادامه داد: «همچنین دیدیم که دیگر تصویر یا فیلم برایشان ممنوع نیست، چون گوشی‌های هوشمند داشتند. این باعث شد کمی امید پیدا کنیم که شاید آنها فرق کرده‌اند.»
اندرسون درباره سرنوشت زنان افغان نوشته است: «تقریبا هر زنی که با من تنها صحبت کرد، از من کمک خواست تا از کشور خارج شود. فقط زنان نبودند، تقریبا همه کسانی که با طالبان نبودند، خواه کارمند دولت یا دستیار وزارتخانه یا مهماندار هواپیما، از من کمک خواستند.»
او افزود: «یک زن گفت: من می‌دانم چه در راه است. می‌دانم آنها چه خواهند کرد. و او درست می‌گفت. اوضاع حتی بدتر از آن چیزی است که چهار سال پیش تصور می‌کردیم. زنان رسما از صحبت کردن خارج از خانه منع شده‌اند، بدون همراه مرد خانواده نمی‌توانند سفر کنند. حتی نمی‌دانم درباره بخش‌های زایمان شفاخانه‌ها چه می‌کنند.»
اندرسون که اکنون ۶۸ سال سن دارد، درباره نزاع دائمی طالبان گفت: «درون طالبان جناح‌هایی [مخالف] وجود دارد که ممکن است به درگیری بین آنان منجر شود.»
او گفت: «افغانستان هرگز بدون ریختن خون وارد مرحله جدیدی نشده است. اینجا مثل بعضی کشورها نیست که فکر کنیم فقط با مذاکرات صلح یا توافق مدنی می‌شود به مرحله بعد رسید. در دنیای قدیم و اینجا چنین چیزی رخ نمی‌دهد. مراحل جدید همیشه با خونریزی حاصل می‌شوند.»
در برشی از کتابش آمده که «نمی‌دانم چگونه می‌شود این چرخه را شکست، اما این گروه حاکم فعلی آن را نشکسته و نخواهد شکست. آنها بی‌عدالتی‌های جدیدی را عملی می‌کنند، این واقعیت است.»
با این‌حال این پژوهشگر در کتابش تصریح کرده که «باز هم غرب روی برمی‌گرداند، چون افغانستان جای شرم و شکست است؛ درست مثل زمانی که برای شوروی‌ها بود، برای ما بود، و همین‌طور در طول تاریخ.»
این نویسنده امریکایی می‌گوید که «همیشه می‌خواهم به افغانستان بازگردم، افغانستان جای شگفت‌انگیزی است، جامعه‌ای شگفت‌انگیزی دارد. برای من همیشه مثل سفر در زمان است و من آدم‌هایی را می‌شناسم که فراتر از زندگی هستند، آنها در ذهن آدم می‌مانند و ممکن است به زودی برگردم.»