بریتانیا، فرانسه و آلمان روز پنجشنبه در نامه‌ای به شورای امنیت روند ۳۰ روزه‌ای را برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران به دلیل برنامه هسته‌ای این کشور آغاز کردند.
این سه کشور امیدوارند این اقدام تهران را وادارد تعهداتی درباره برنامه هسته‌ای ارائه کند.
بر اساس نامه ارسال شده به شورای امنیت سازمان ملل متحد، فرانسه، آلمان و بریتانیا از جمهوری اسلامی خواسته‌اند تا برای حل نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای‌اش در دیپلماسی سازنده مشارکت کند.
در این نامه آمده است: «سه کشور اروپایی متعهد است از تمام ابزارهای دیپلوماتیک موجود برای تضمین اینکه ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست نیابد، استفاده کند.»
این کشورها اضافه کردند که این امر شامل تصمیم این سه کشور برای فعال‌سازی مکانیزم بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه جمهوری اسلامی است که امروز از طریق این نامه اطلاع‌رسانی می‌شود.
در ادامه نامه آمده است: «با این حال، تعهد سه کشور اروپایی به راه‌حل دیپلوماتیک همچنان استوار است. سه کشور از دوره ۳۰ روزه پس از این اطلاع‌رسانی به‌طور کامل استفاده خواهد کرد تا مسئله‌ای را که منجر به این اقدام شده، حل‌وفصل کند.»
مقام‌های سه کشور اروپایی پس از دیدار با مقام‌های جمهوری اسلامی تصمیم خود را به مارکو روبیو، وزیر خارجه امریکا اطلاع دادند.
ایران پیشتر هشدار داده است که در صورت بازگرداندن تحریم‌ها، «پاسخ شدیدی» خواهد داد و این اقدام می‌تواند همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی را متوقف کند.
مذاکرات میان فرانسه، آلمان، بریتانیا و ایران تنش‌آلود است، زیرا تهران از بمباران تأسیسات هسته‌ای خود توسط امریکا و اسرائیل خشمگین است.
سازوکار «اسنپ‌بک» یا بازگشت خودکار تحریم‌ها، به کشورهای امضاکننده برجام اجازه می‌دهد در صورت نقض تعهدات از سوی ایران، پس از طی مراحل پیش‌بینی‌شده، تحریم‌های سابق سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی را بازگردانند.
فرایند بررسی در سازمان ملل ۳۰ روز طول می‌کشد و پس از آن تحریم‌هایی علیه بخش‌های مالی، بانکی و دفاعی ایران بازگردانده خواهد شد.
کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، روز چهارشنبه اعلام کرد که در صورت فعال شدن بازگرداندن فوری تحریم‌ها، تعامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی «کاملا مختل و متوقف» خواهد شد.
در سال ۱۳۹۴ خورشیدی ایران با بریتانیا، آلمان، فرانسه، امریکا، روسیه و چین توافقی به نام برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در ویانا امضا کرد. این توافق تحریم‌های سازمان ملل، ایالات متحده و اتحادیه اروپا علیه ایران را در ازای محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای این کشور لغو کرد. شورای امنیت سازمان ملل، این توافق را در قالب قطعنامه‌ای در اسد ۱۳۹۴ (جولای) ۲۰۱۵ تصویب کرد.
طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران اورانیوم را تا ۶۰ درصد خلوص غنی کرده است، که نزدیک به سطح ۹۰ درصد مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای است و این پیشرفت‌ها تا قبل از حملات اسرائیل ادامه داشت.
غرب می‌گوید که پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران فراتر از نیازهای غیرنظامی است، در حالی‌که تهران هرگونه تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ای را رد می‌کند.
یوهان وادِفول، وزیر خارجه آلمان، درباره فعال شدن مکانیسم ماشه گفت: «هدف ما جلوگیری از دست‌یابی ایران به سلاح هسته‌ای است.»
او افزود: «آلمان، فرانسه و بریتانیا، سیاست مشخصی در قبال ایران دنبال می‌کند، یعنی جلوگیری از بازسازی تسلیحات هسته‌ای توسط این کشور و به همین دلیل تدابیر بسیار محدودکننده در زمینه غنی‌سازی مواد خام مرتبط اتخاذ شود.»
مکانیزم ماشه (Snapback) یا «بازگشت خودکار تحریم‌ها» چیست؟
در توافق برجام، مکانیزمی تحت عنوان ماشه تعریف شده است که به موجب آن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران می‌توانند بدون نیاز به اینکه اجرای آن‌ها مستلزم رای‌گیری مجدد در شورای امنیت باشد، دوباره اعمال شوند.
بر اساس مفاد این مکانیزم، اگر در بازه زمانی ده ساله اجرای توافق برجام، پنج کشور عضو آن نتوانند درباره «عدم پایبندی جدی» ایران به برجام به توافق برسند، هر کدام از این پنج کشور عضو می‌توانند این مکانیزم را در شورای امنیت سازمان ملل با ۱۵ عضو فعال کند.
پس از فعال‌شدن این مکانیزم و آغاز روند رسیدگی، شورای امنیت باید ظرف ۳۰ روز درباره ادامه لغو تحریم‌های ایران رای‌گیری کند.