شبکه اجتماعی اکس به تازگی قابلیت جدیدی را اضافه کرده که موقعیت کاربران را افشا میکند. این قابلیت اطلاعات جدیدی را در اختیار شهروندان قرار میدهد که پرده از رازهای صاحبان قدرت و سرمایهگذاریای که در زمینه جنگ تبلیغاتی هزینه میکنند برمیدارد.
افغانستان اینترنشنال صفحههای کاربری برخی از چهرههای سیاسی، از جمله مقامهای طالبان، هوادارانشان و مقامهای ارشد حکومت پیشین را بررسی کرده که اطلاعات تازهای درباره موقعیت آنها ارائه میکند.
این قابلیت موقعیت کاربرانی را فاش میکند که وانمود میکنند در افغانستان یا کشوری دیگر هستند و فعالیتهای مرتبط با کشور مورد نظر دارند، اما حساب کاربری آنها برخلاف ادعایشان را نشان میدهد.
بررسیهای ما نشان میدهد که صفحاتی از کشورهای اروپایی مثل بریتانیا، فرانسه، هالند و... مشغول تبلیغات نظاممند به نفع طالباناند.
قابلیت جدید اکس نشان میدهد که صفحه ذبیحالله مجاهد، سخنگوی هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان با بیش از یک میلیون دنبالکننده از ایالات متحده امریکا مدیریت میشود. حساب کنونی او از سال ۲۰۱۷ فعال است.
تاکنون هیچ گزارشی از سفر مجاهد به ایالات متحده منتشر نشده، اما نمایش ایالات متحده بهعنوان موقعیت صفحه کاربری او، چند احتمال دیگر را نیز مطرح میکند: فردی در امریکا مدیریت صفحه اکس سخنگوی طالبان را به عهده دارد یا دستکم اخیرا این فرد وارد حساب او شده است. این احتمال نیز وجود دارد که آقای مجاهد از فیلترشکن (ویپیان) استفاده میکند.
احتمال آخر ضعیف است چرا که در افغانستان محدودیت اینترنتی چندانی وجود ندارد و استفاده از ویپیان مروج نیست.
سخنگوی هبتالله آخندزاده از آیفون استفاده میکند؛ گوشی هوشمند ساخت شرکت اپل که یکی از پیشرفتهترین و گرانقیمتترین تلفنهای همراه جهان است.
طالبان معمولاً با فناوریهای غربی یا مظاهر مدرن محتاطانه برخورد میکنند و معمولا درباره سادهزیستی رهبران خود تبلیغ میکنند. اما آیفون در تمام جهان از نمادهای جهان سرمایهداری غربی و زندگی لوکس است.
قابلیت جدید اکس نشان میدهد که صفحه رسمی دفتر عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی اداره طالبان، از بریتانیا مدیریت میشود. این دفتر تاکنون از سفر هیچ یک از مقامهای خود به لندن خبر نداده است.
قابلیت جدید شبکه اکس همچنین فاش میکند که صفحه کاربری سفارت طالبان در مسکو، از اتریش مدیریت میشود. بنابر اطلاعات اکس، این حساب از طریق اپاستور اپل در امریکا وصل شده است.
همچنین، شبکه اکس موقعیت حساب کاربری احمدالله وثیق، رئيس اداره تربیت بدنی طالبان را ایالات متحده نشان میدهد.
موقعیت مذاکرهکننده طالبان با پاکستان: هند
دادههای ارائه شده در شبکه اکس همچنین نشان میدهد که حساب کاربری عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه طالبان از هند فعالیت میکند.
آقای بلخی در اوایل ماه عقرب بهعنوان عضو هیئت مذاکرهکننده طالبان با پاکستان در استانبول حضور داشت. این مذاکرات پس از چند روز بینتیجه پایان یافت.
موقعیت حساب کاربری اکس عبدالقهار بلخی به این دلیل جلب توجه میکند که پاکستان ادعا میکند که طالبان افغان و هند، در تبانی با همدیگر از گروههای مسلح مخالف اسلامآباد حمایت میکنند.
اخیرا، روابط طالبان و هند، به طور بیسابقهای رو به گرمی گذاشته است. سفرهای مقامهای طالبان نیز به هند افزایش یافته است.
رد پای تبلیغاتچیهای طالبان در اروپا
بررسیهای ما همچنین نشان میدهد که صفحاتی در اکس از کشورهای اروپایی بهطور نظاممند به نفع طالبان تبلیغات میکند.
به طور نمونه کاربری با نام «عبدالسلام مجاهد» که در نمایهاش عکس ملا یعقوب، وزیر دفاع طالبان است، بیش از هفت هزار دنبالکننده دارد و اکس میگوید در فرانسه فعال است و از اپساستور این کشور وصل شده است. این حساب پنج بار اسم خود را نیز عوض کرده است.
موقعیت یک حساب کاربری به نام «د حافظ انس حقانی ویناوی» که عمدتا تصاویر، صحبتها و مصاحبههای انس حقانی، از چهرههای برجسته شبکه حقانی را منتشر میکند، فرانسه ذکر شده است. این حساب بیش از هزار و ۴۰۰ دنبالکننده دارد و از اواخر پارسال به اینسو فعالیت میکند.
برپایه اطلاعات اکس، حساب دیگری با نام «د اسلامی امارت» که در نمایه آن عکس هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان است، در جایی در اروپا فعال است. این حساب نیز بیش هزار و ۲۰۰ دنبالکننده دارد.
این حساب نیز محتوای رسانهها و مقامهای طالبان را نشر و بازنشر میکند.
یک کاربر دیگر به نام «شاهین درانی» که در عکس پسزمینه حساب آن پرچم طالبان است، از ناروی فعالیت میکند. این حساب بیش از ده هزار دنبالکننده دارد و پیوسته عکس، ویدیو و متنهایی در ستایش اداره و جنگجویان طالبان منتشر میکند.
یک کاربر دیگر حامی طالبان با حسابی به نام سیده سادات، با بیش از ۱۱ هزار دنبالکننده، نوشته است که در افغانستان است اما شبکه اکس موقعیت او را در هالند نشان میدهد.
او که از عکس کودکان دختر با پرچم طالبان در پسزمینه و نمایهاش استفاده کرده، گسترش روابط طالبان با کشورهای منطقه را جشن میگیرد و علیه مخالفان سیاسی و نظامی حاکمان کابل مینویسد.
به همین ترتیب، حسابهای بیشماری در شبکه اکس فعالیت میکنند که شبکه اکس میگوید صاحبانشان در جایی در خارج از افغانستان و عمدتا در اروپا و کشورهای عربی مستقرند. پستهای این کاربران در حمایت و ستایش از طالبان روزانه هزاران بازدید میگیرد.
حسابهای مقامهای حکومت پیشین
افغانستان اینترنشنال همچنین صفحههای کاربری برخی از مقامهای حکومت پیشین افغانستان بررسی کرده است.
شبکه اکس پیشتر نشان میداد که حساب اشرف غنی، رئيسجمهور سابق از هالند مدیریت میشود. با این حال، وقتی بامداد روز پنجشنبه به آن سر زدیم، موقعیت حساب کاربری رئيسجمهور سابق به بریتانیا تغییر کرده بود.
اشرف غنی پس از فرار از افغانستان در اسد ۱۴۰۰، در امارات متحده عربی به سر میبرد. تاکنون هیچ خبری درباره حضور اشرف غنی در هالند یا بریتانیا منتشر نشده است. همچنین، برپایه اطلاعات اکس، حساب آقای غنی از طریق اپاستور بریتاینا وصل شده است.
قابلیت جدید شبکه اکس همچنین موقعیت حساب کاربری عبدالله عبدلله، رئيس پیشین شورای عالی مصالحه افغانستان را در بریتانیا نشان میدهد. در بیش از چهار سال بازگشت طالبان، هیچ گزارشی درباره سفر آقای عبدالله به لندن منتشر نشده است. آقای عبدالله در این مدت، عمدتا بین کابل و دهلی نو در رفت و آمد بوده است. امکان دارد این صفحه به دست یکی از همکاران آقای عبدالله در بریتانیا مدیریت شود.
شبکه اکس همچنین نشان میدهد که حنیف اتمر، وزیر خارجه و مشاور شورای امنیت حکومت پیشین، در آلمان به سر میبرد.
برپایه اطلاعات، حسابهای احمد مسعود، رهبر جبهه مقاومت ملی و امرالله صالح، معاون سابق رئیسجمهور، از جایی در آسیای میانه فعالیت میکنند. گزارشهای تاییدناشدهای وجود دارد که این دو چهره مخالف طالبان عمدتا در تاجیکستان به سر میبرند.
احتمال خطا
در نخستین ساعات فعال شدن قابلیت جدید شبکه اکس، برخی از کاربران تردیدهایی را نسبت به کارایی و دقت ارزیابی اکس در تشخیص موقعیت مکانی کاربران مطرح کردند.
اطلاعات جدید، در صفحه کاربر تحت عنوان «درباره این حساب» نمایش داده میشود. با این حال، اکس در همینجا هشدار نیز میدهد که موقعیت مکانی ممکن است متاثر از سفر اخیر، اقامت موقت یا استفاده کاربر از ویپیان باشد.
به رغم این، نیکیتا بیر، رئیس بخش محصول شبکه اکس در واکنش به تردید کاربران نسبت به اطلاعات ارائه شده، در اکس نوشت: «این اطلاعات ۹۹ درصد دقیق است.»
اکس قابلیت جدید را برای گسترش شفافیت بیشتر در این شبکه اضافه کرده است. این اقدام در راستای تلاشهای اکس برای شناسایی کاربرانی صورت گرفته که با هویتهای جعلی از این پتلفرم برای پیشبرد اهداف سیاسی، کلاهبرداری و کسب شهرت استفاده میکنند.
در ایالات متحده، قابلیت جدید اکس از روی موقعیت کاربرانی پرده برداشت که وانمود میکردند در امریکا هستند اما قابلیت جدید نشان داد این افراد در کشورهایی نظیر هند، تایلند و بنگلادش مستقرند.
انبیسینیوز به نقل از کارمندان سابق شبکه اکس نوشت که این ایده حداقل از سال ۲۰۱۸ مطرح بوده، اما بارها رد شده است.
این کارمندان گفتند که اطلاعات مربوط به مکان کاربران، میتواند نادرست باشد یا با استفاده از فناوریهای گسترده و در دسترس، مانند فیلترشکنها جعل شود.
پیش از این، اکس در صفحه کاربران موقعیتی را نشان میداد که خود کاربران به میل خود انتخاب میکردند.
روشن نیست که اکس از چه دادههایی برای تشخیص موقعیت کاربران استفاده کرده است.